Một số kĩ năng tư duy của học sinh trong quá trình dạy học Ngữ văn – Báo văn nghệ Việt Nam

Muốn áp dụng phương pháp “dạy cách học” theo hướng phát triển năng lực trong quá trình giáo dục, việc nghiên cứu về các kỹ năng tư duy trong hoạt động học là rất cần thiết. Trong số những lĩnh vực tư duy phức tạp đó, hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về một số kỹ năng tư duy đặc trưng của học sinh trong quá trình học môn Ngữ văn.

Bạn đang xem: Một số kĩ năng tư duy của học sinh trong quá trình dạy học Ngữ văn – Báo văn nghệ Việt Nam

Tư duy đọc và đọc hiểu văn bản

Việc đọc và hiểu văn bản là một hoạt động tư duy quan trọng trong môn Ngữ văn. Trong chương trình Ngữ văn, các văn bản được chia thành ba loại: văn bản văn học (hình tượng), văn bản nghị luận và văn bản thông tin (nhật dụng). Đọc hiểu văn bản bao gồm việc đọc và hiểu nội dung, đọc hiểu hình thức, liên hệ, so sánh, kết nối và đọc mở rộng.

Để đọc hiểu văn bản, có nhiều cách tiếp cận và phân tích. Gs. Phan Trọng Luận đã giải mã một số quan điểm việc đọc tác phẩm trong văn bản văn học. Một kiến thức nền tảng phong phú sẽ là cơ sở vững chắc cho những giải thích sâu sắc trong quá trình đọc hiểu.

Xem thêm : Có nên cho trẻ 5 tuổi học toán tư duy hay không?

Với văn bản nghệ thuật, việc đọc là việc giải mã các ký hiệu trong văn bản để tìm hiểu ý nghĩa của tác phẩm thông qua các cấu trúc văn bản như cốt truyện, kết cấu, nhân vật, đối thoại, không gian, thời gian, v.v… Đọc là một hoạt động tích cực, người đọc “nhập cuộc”, “hóa thân” vào thế giới tưởng tượng của mình thông qua tác phẩm. Đọc văn chương là việc chuyển đổi tác phẩm nghệ thuật thành một vũ trụ tình cảm, cảm xúc, tư duy, hình tượng riêng của người đọc.

Tư duy đặt câu hỏi

Câu hỏi là phương tiện cũng như cách thức để tư duy đạt được mục đích của con người. Chất lượng tư duy của chúng ta được xác định bởi chất lượng của những câu hỏi mà chúng ta đặt ra. Thiên tài Albert Einstein đã nói: “Đừng bao giờ ngừng đặt câu hỏi. Sự tò mò tồn tại vì lý do của nó.” Đặt câu hỏi là để khám phá những gì học sinh thực sự biết và có khả năng biết.

Việc đặt câu hỏi giúp tạo ra tình huống có vấn đề và làm nổi bật hoạt động tư duy. Mỗi lĩnh vực trí tuệ được sinh ra từ những câu hỏi giúp chúng ta chú ý đến sự kiện và khát vọng tìm hiểu. Trong quá trình học, việc đặt câu hỏi về mục đích học, nội dung học và phương pháp học là thiết kế chìa khóa mở ra bản chất sâu bên trong việc học. Tư duy đặt câu hỏi có thể áp dụng trong nhiều hoạt động học tập như chuẩn bị bài, đọc, thảo luận và viết.

Tư duy phân tích

Tư duy phân tích được coi là cơ sở để đánh giá. Nó liên quan đến tính logic của vấn đề. Để phân tích một văn bản, chúng ta cần xem xét các yếu tố như mục đích của tác giả, logic cấu trúc của văn bản, thông tin quan trọng, các phương thức biểu đạt và giá trị vốn có của văn bản đó.

Ví dụ, trong chương trình môn Ngữ văn, việc phân tích Chương trình Ngữ văn 10 có thể giúp học sinh hiểu rõ cấu trúc và nội dung của chương trình, từ đó xác định hoạt động học phù hợp và chuẩn bị điều kiện để thực hiện nhiệm vụ học tập.

Tư duy viết

Xem thêm : Top 7+ phần mềm học toán tư duy cho trẻ đạt cả 3 tiêu chí Ngon – Bổ – Rẻ

Việc viết là một hoạt động tư duy quan trọng trong môn Ngữ văn. Việc viết đòi hỏi sự huy động nhiều kỹ năng tư duy như trí nhớ, liên tưởng, tưởng tượng, lập luận, phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát và suy luận. Học viết giúp rèn luyện kỹ năng viết và phát triển tư duy “học cách học” hiệu quả.

Viết không chỉ là việc ghi lại kiến thức mà còn là việc tạo ra tư duy logic và biện chứng. Cần tạo thói quen tóm lược hoặc viết lại ý sau khi nghe người khác nói, viết tóm tắt nội dung của các bài văn bản hoặc chọn một chủ đề để viết với các cách lập luận khác nhau.

Tư duy phản biện

Tư duy phản biện là kết quả của hoạt động tư duy và được chia thành ba cấp độ. Tư duy ở mức thấp nhất là kỹ năng thông thường, tư duy ở mức cao là suy luận có chọn lọc và tư duy ở mức cao nhất là sử dụng các kỹ năng điêu luyện và tinh xảo.

Tư duy phản biện có thể được khuyến khích thông qua việc đặt câu hỏi sáng tạo, kết nối kiến thức và phân tích từ nhiều góc độ khác nhau để đạt được kết luận thấu đáo. Việc tạo ra các thao tác và kỹ năng phân tích, bình luận và đánh giá mang tính phong phú và đa dạng cũng giúp phát triển tư duy phản biện.

Những kỹ năng tư duy này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực học sinh trong môn Ngữ văn. Hiểu được tư duy và áp dụng chúng trong quá trình học sẽ giúp học sinh trở nên thông minh hơn và tự tin hơn trong việc tiếp cận và tiếp nhận kiến thức mới.

Nguồn: https://ispacedanang.edu.vn
Danh mục: Học tư duy