CÁC BƯỚC XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ, THIẾT KẾ GIÁO ÁN VÀ TỔ CHỨC  DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ MÔN NGỮ VĂN LỚP 12

Khái niệm dạy học theo chủ đề

Dạy học theo chủ đề là một hình thức học tập đặc biệt, trong đó các khái niệm, tư tưởng, đơn vị kiến thức và nội dung bài học được tìm tòi, sắp xếp một cách tương đồng và tương thích. Các chủ đề này dựa trên các quan hệ lý luận và thực tế được đề cập trong các môn học hoặc trong các phần học của môn học đó. Hình thức này giúp làm cho nội dung bài học trở nên ý nghĩa hơn, thực tế hơn, từ đó học sinh có thể tự hoạt động nhiều hơn để tìm hiểu kiến thức và áp dụng vào thực tiễn.

Thay vì dạy học theo từng bài/tiết trong sách giáo khoa như hiện nay, dạy học theo chủ đề yêu cầu từ các tổ/nhóm chuyên môn làm việc dựa trên chương trình và sách giáo khoa hiện hành. Họ lựa chọn và xây dựng nội dung phù hợp để tạo ra các chủ đề dạy học phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong thực tế của nhà trường.

Dạy học theo chủ đề kết hợp giữa mô hình dạy học truyền thống và hiện đại, trong đó giáo viên không chỉ dạy học bằng cách truyền thụ kiến thức mà còn đồng thời hướng dẫn học sinh tự lực tìm kiếm thông tin và sử dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tế.

Các loại chủ đề dạy học

  • Chủ đề đơn môn: Xây dựng các chủ đề dạy học dựa trên cấu trúc lại nội dung kiến thức theo từng môn học trên cơ sở nghiên cứu chương trình sách giáo khoa hiện hành. Chủ đề này đảm bảo các yêu cầu về kiến thức, kỹ năng và thái độ.

  • Chủ đề liên môn: Bao gồm các nội dung dạy học gần giống nhau và có liên quan chặt chẽ trong các môn học của chương trình hiện hành. Chủ đề này có thể đang trùng nhau và được biên soạn lại thành chủ đề liên môn.

  • Chủ đề tích hợp, liên môn: Có nội dung giáo dục liên quan đến các vấn đề thời sự của địa phương, đất nước. Ví dụ: Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo, bảo vệ và sử dụng hiệu quả các nguồn năng lượng, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai, bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sống, giới và bình đẳng giới, an toàn giao thông, sử dụng di sản văn hóa trong dạy học… Nhằm tăng cường năng lực thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, giáo dục đạo đức và giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật.

Các bước xây dựng chủ đề

  • Xác định chủ đề: Rà soát nội dung chương trình và sách giáo khoa hiện hành để xác định các đơn vị kiến thức gần nhau và có mối liên hệ với nhau. Dựa vào đó, xây dựng và sắp xếp lại nội dung dạy học thành chủ đề dạy học.

  • Xác định mục tiêu cần đạt của chủ đề: Xây dựng mục tiêu về chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt của chủ đề phù hợp với đối tượng học sinh.

  • Xây dựng bảng mô tả: Cụ thể hóa các mục tiêu cho từng nội dung theo cấp độ nhận thức.

  • Biên soạn câu hỏi/bài tập: Xây dựng các câu hỏi/bài tập theo các mức độ yêu cầu đã mô tả để sử dụng trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học và kiểm tra, đánh giá năng lực của học sinh.

  • Xây dựng kế hoạch thực hiện chủ đề: Xác định nội dung, hình thức tổ chức dạy học, thời lượng, thời điểm và thiết bị dạy học cần sử dụng.

  • Tổ chức thực hiện chủ đề: Tổ chức các hoạt động học của học sinh dựa trên tiến trình và kế hoạch đã xây dựng.

Quy trình xây dựng chủ đề dạy học

  1. Xác định tên chủ đề, thời lượng thực hiện:
  • Xác định tên chủ đề: Rà soát nội dung chương trình và sách giáo khoa hiện hành để điều chỉnh, sắp xếp lại nội dung dạy học thành chủ đề phù hợp.
  • Thời lượng: Xác định số lượng tiết học cho một chủ đề sao cho hợp lý.
  1. Xây dựng các mục tiêu cần đạt của chủ đề:
  • Xây dựng mục tiêu về kiến thức, kỹ năng cần đạt của chủ đề phù hợp với đối tượng học sinh.
  • Lựa chọn phương pháp, kỹ thuật dạy học phù hợp.
  • Chọn thiết bị dạy học phù hợp.
  1. Xây dựng bảng mô tả:
  • Cụ thể hóa các mục tiêu cho từng nội dung theo cấp độ nhận thức.
  1. Biên soạn câu hỏi/bài tập:
  • Xây dựng câu hỏi/bài tập theo các mức độ yêu cầu đã mô tả trong bảng mô tả.
  1. Xây dựng kế hoạch thực hiện chủ đề:
  • Xác định nội dung, hình thức tổ chức dạy học, thời lượng, thời điểm và thiết bị dạy học cần sử dụng.
  1. Tổ chức thực hiện chủ đề:
  • Thiết kế tiến trình dạy học.
  • Tổ chức hoạt động học của học sinh.
  • Phân tích, rút kinh nghiệm bài học.

Với quá trình xây dựng chủ đề dạy học đã được thiết kế và thực hiện, việc phân tích và rút kinh nghiệm từ bài học giúp đánh giá hiệu quả của hoạt động học và cải thiện quá trình tổ chức bài học trong tương lai.

Lưu ý: Hướng dẫn này được biên soạn dựa trên quan điểm và kinh nghiệm của giáo viên nhóm Văn 10.

FEATURED TOPIC