Hướng dẫn cách đọc & phân tích báo cáo tài chính cơ bản

Báo cáo tài chính là một công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe tài chính và hiệu quả kinh doanh của một doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách phân tích và tận dụng thông tin trong báo cáo tài chính một cách hiệu quả. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những kiến thức và kinh nghiệm phân tích chỉ số, giúp bạn đọc hiểu báo cáo tài chính một cách chuyên nghiệp và đưa ra quyết định kinh doanh thông minh.

1. Khái niệm phân tích báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính là bản tổng hợp nhiều loại tài liệu cung cấp thông tin trực tiếp về các hoạt động tài chính của doanh nghiệp, bao gồm thông tin về vốn chủ sở hữu, tài sản, nợ, doanh thu, lợi nhuận và dòng tiền.

Bạn đang xem: Hướng dẫn cách đọc & phân tích báo cáo tài chính cơ bản

Phân tích báo cáo tài chính là quá trình đánh giá tình hình tài chính hiện tại của doanh nghiệp, xác định các điểm mạnh và điểm yếu thông qua việc tính toán và phân tích các chỉ số từ báo cáo tài chính. Việc nắm bắt mối quan hệ giữa các tỷ số là cần thiết để đưa ra những kết luận chính xác về tình hình tài chính và hiệu quả kinh doanh của công ty.

Không tồn tại một tiêu chí cụ thể cho việc phân tích theo từng tỷ số, và một số chỉ số tính toán cũng không đủ để đánh giá toàn diện tình trạng của công ty. Do đó, mục tiêu cuối cùng của phân tích tài chính là hiểu rõ các mối quan hệ giữa các tỷ số, từ đó đưa ra những đánh giá chính xác và toàn diện về công ty.

2. Ý nghĩa của việc phân tích báo cáo tài chính

Phân tích báo cáo tài chính mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng đối với nhiều đối tượng trong việc đánh giá và hiểu rõ về tình hình tài chính của doanh nghiệp:

• Đối với doanh nghiệp: Cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động, nhà quản lý có thể dựa vào đó để đưa ra những quyết định chính xác, hỗ trợ quá trình phát triển bền vững của doanh nghiệp.
• Đối với ngân hàng: Ngân hàng sẽ có khả năng đánh giá tình hình hoạt động của doanh nghiệp và khả năng trả nợ, từ đó quyết định số tiền và thời gian cho vay một cách chính xác.
• Đối với nhà đầu tư: Giúp nhà đầu tư có cái nhìn rõ về sức khỏe của doanh nghiệp và những triển vọng trong tương lai, từ đó hỗ trợ quyết định về việc đầu tư vào doanh nghiệp hay không.
• Đối với nhà cung cấp: Nhà cung cấp sẽ sử dụng báo cáo tài chính của doanh nghiệp để đánh giá khả năng thanh toán và đưa ra quyết định về việc có cho mua hàng chịu hay không.

3. Những lưu ý khi phân tích các chỉ số tài chính doanh nghiệp

3.1. So sánh với kỳ đánh giá trước

Việc so sánh với kỳ đánh giá trước là một phương pháp quan trọng giúp doanh nghiệp đánh giá sự phát triển theo chiều ngang của mình. Thông qua việc kiểm tra các báo cáo tài chính và so sánh với kỳ trước đó, doanh nghiệp có thể xác định được sự thay đổi và xu hướng phát triển của mình. Điều này giúp nhà quản lý đưa ra các chiến lược phát triển và điều chỉnh kế hoạch kinh doanh một cách linh hoạt và hiệu quả.

3.2. So sánh với đánh giá của các doanh nghiệp trong cùng ngành hoặc với trung bình ngành

So sánh với đánh giá của các doanh nghiệp trong cùng ngành hoặc với trung bình ngành là một bước quan trọng để nhận biết điểm mạnh và điểm yếu của doanh nghiệp. Bằng cách so sánh với các đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp có thể đánh giá được vị thế của mình trong thị trường và xác định những lĩnh vực cần cải thiện hoặc tối ưu hóa. Ngoài ra, so sánh với trung bình ngành giúp xác định liệu doanh nghiệp đang hoạt động ổn định hơn hay kém hiệu quả so với các đối thủ trong ngành.

Trong quá trình tính toán và phân tích các chỉ số, quan trọng là chú ý xem con số đó có phản ánh tính chất thời điểm hay thời kỳ, từ đó có thể đưa ra nhận định chính xác nhất về tình hình của doanh nghiệp.

Cụ thể, các chỉ số tài chính trong “Bảng Cân Đối Kế Toán” thường là con số thể hiện tình trạng vào một điểm cụ thể thời điểm; trong khi đó, các chỉ số trong “Báo Cáo Kết Quả Kinh Doanh” thường phản ánh hiệu suất trong một khoảng thời gian cụ thể.

4. 6 phương pháp phân tích báo cáo tài chính phổ biến nhất

4.1. Phương pháp so sánh

Trong phân tích tài chính doanh nghiệp, phương pháp so sánh được áp dụng để đánh giá sự biến động của các khoản mục/chỉ tiêu thông qua việc xem xét báo cáo tài chính của nhiều năm liên tiếp:

• Phân tích sự biến động theo thời gian, trong khoảng 2 đến 3 năm, bao gồm cả giá trị tuyệt đối và giá trị tương đối của các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính.
• Phân tích xu hướng dài hạn, dựa trên so sánh dữ liệu của các năm sau so với năm gốc. Qua đó, có thể đưa ra các nhận định về hướng đi, tốc độ và xu hướng của các khoản mục/chỉ tiêu qua các năm so với năm gốc.

Phương pháp này có ưu điểm là tính đơn giản, dễ thực hiện và có khả năng phản ánh xu hướng của các chỉ tiêu. Tuy nhiên, nhược điểm là không đánh giá được chất lượng của thông tin được sử dụng để phân tích.

4.2. Phương pháp tỷ số

Phương pháp tỷ số sử dụng tỷ số để thực hiện phân tích. Điều này bao gồm việc xây dựng các tỷ số bằng cách so sánh một chỉ tiêu với một chỉ tiêu khác. Ưu điểm của phương pháp này là nó mang tính hiện thực cao, đặc biệt khi được cải thiện và bổ sung với các điều kiện áp dụng ngày càng hoàn thiện.

4.3. Phương pháp phân tích tách đoạn

Mô hình Dupont là một công cụ phân tích được sử dụng để đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp thông qua việc kết hợp các công cụ quản lý hiệu quả truyền thống. Mô hình này tích hợp nhiều yếu tố từ Báo cáo kết quả kinh doanh và Bảng cân đối kế toán.

Xem thêm : Mẫu báo cáo tiến độ thi công mới năm 2023

Phương pháp này giúp nhà phân tích nhận diện các nguyên nhân dẫn đến các biến động tích cực và tiêu cực trong hoạt động của doanh nghiệp.

4.4. Phương pháp phân chia

Phương pháp phân chia là phương pháp chia nhỏ quá trình và kết quả tổng cộng thành các thành phần cụ thể dựa trên các tiêu chí nhất định, nhằm hiểu rõ hơn về quá trình và kết quả đó từ các góc độ khác nhau.

4.5. Phương pháp liên hệ đối chiếu

Phương pháp liên hệ đối chiếu được sử dụng để nghiên cứu và đánh giá mối quan hệ kinh tế giữa các sự kiện và hiện tượng kinh tế cùng một thời kỳ, đồng thời kiểm tra tính cân đối của các chỉ tiêu kinh tế trong quá trình hoạt động.

4.6. Phương pháp phân tích nhân tố

Phương pháp phân tích nhân tố được áp dụng để nghiên cứu và xem xét mối liên hệ kinh tế giữa chỉ tiêu phân tích và các nhân tố ảnh hưởng thông qua hai bước chính:

• Bước 1: Xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố.
• Bước 2: Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố đối với chỉ tiêu phân tích, trong đó các nhân tố ảnh hưởng bao gồm: đặc điểm chiều hướng tác động, đặc điểm nguyên nhân chủ quan và khách quan của nhân tố, đưa ra cơ sở ý kiến đánh giá và kết luận ý nghĩa của việc nghiên cứu các nhân tố đó.

Ví dụ, trong trường hợp doanh thu, chúng ta có thể áp dụng phương pháp này để xác định rằng doanh thu tăng có thể là do “sản lượng tăng và giá bán giảm”. Bằng cách này, nhà phân tích có thể hiểu rõ hơn về những nhân tố nào đang ảnh hưởng đến chỉ tiêu mà họ đang nghiên cứu và mức độ tác động của từng nhân tố, giúp họ hiểu rõ hơn về nguyên nhân thực sự đằng sau sự biến động của chỉ tiêu đó.

5. Hướng dẫn 6 bước đọc báo cáo tài chính cơ bản

Việc đọc một báo cáo tài chính thực tế không phức tạp như nhiều người nghĩ. Bạn vẫn có thể đọc và phân tích một báo cáo tài chính ngay cả khi bạn không có kiến thức chuyên môn sâu về kế toán và tài chính, nếu bạn hiểu rõ về những khái niệm cơ bản và cách thức, quy trình đọc và phân tích.

Khi nghiên cứu báo cáo tài chính của một doanh nghiệp, bạn nên đọc toàn bộ bộ tài liệu báo cáo tài chính đầy đủ bao gồm: báo cáo của ban giám đốc, báo cáo của công ty kiểm toán độc lập, bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.

Bạn nên đọc báo cáo tài chính theo quy trình chuẩn dưới đây để không bỏ sót bất kỳ thông tin, dấu hiệu nào liên quan tới việc phân tích sức khỏe tài chính của doanh nghiệp:

1. Xác định rõ phạm vi thời gian của bản báo cáo tài chính.
2. Xem ý kiến của kiểm toán viên.
3. Đọc bảng cân đối kế toán.
4. Xem báo cáo kết quả kinh doanh.
5. Đọc báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
6. Xem phần thuyết minh báo cáo tài chính.

6. Hướng dẫn cách phân tích báo cáo tài chính chi tiết

6.1. Phân tích khả năng thanh toán

Để duy trì hoạt động sản xuất và kinh doanh liên tục, doanh nghiệp cần duy trì một mức độ vốn lưu động phù hợp để có thể thanh toán các khoản nợ ngắn hạn và duy trì mức tồn kho. Điều này đặc biệt quan trọng vì việc không đáp ứng kịp thời các nghĩa vụ thanh toán có thể làm gián đoạn hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Để đánh giá khả năng thanh toán, chúng ta sử dụng các hệ số thanh toán.

6.1.1. Hệ số khả năng thanh toán hiện hành

Hệ số khả năng thanh toán hiện hành là một chỉ số quan trọng trong việc đánh giá khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Nó thể hiện khả năng chuyển đổi tài sản ngắn hạn thành tiền để thanh toán các nghĩa vụ ngắn hạn.

Công thức tính hệ số khả năng thanh toán hiện hành:

Hệ số khả năng thanh toán hiện hành = Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạn

Nếu hệ số thấp, đặc biệt là dưới 1, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong thanh toán các nghĩa vụ và đối mặt với rủi ro về thanh toán. Nếu hệ số này cao, chứng tỏ doanh nghiệp có khả năng chi trả cho những khoản nợ đến hạn.

6.1.2. Hệ số khả năng thanh toán lãi vay

Hệ số khả năng thanh toán lãi vay là một công cụ hữu ích để đánh giá khả năng thanh toán lãi vay của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp vay nhiều mà lợi nhuận không đủ để chi trả lãi vay, khả năng thanh toán lãi vay sẽ bị ảnh hưởng.

Công thức tính hệ số khả năng thanh toán lãi vay:

Hệ số khả năng thanh toán lãi vay = Lợi nhuận trước thuế và lãi vay (EBIT) / Lãi vay phải trả

Chú ý: Nếu doanh nghiệp có quá nhiều khoản vay, nhưng hoạt động kinh doanh không hiệu quả, đồng thời mức lợi nhuận của vốn đầu tư thấp (hoặc có thể là thua lỗ), thì việc đảm bảo thanh toán lãi vay đúng hạn hoàn toàn trở nên khó khăn.

6.1.3. Phân tích hệ số vòng quay các khoản thu

Để đánh giá tốc độ thu hồi công nợ, chúng ta sử dụng hệ số vòng quay các khoản thu, được tính bằng cách chia doanh thu bán hàng cho các khoản phải thu bình quân. Hệ số này cho biết sau bao lâu doanh nghiệp có thể thu được tiền từ khách hàng.

Để đánh giá tốc độ thu hồi công nợ, tức các khoản phải thu của doanh nghiệp, bạn có thể tính hệ số vòng quay các khoản phải thu theo công thức sau:

Vòng quay các khoản phải thu = Doanh thu bán hàng / Các khoản phải thu bình quân

Bạn cũng tính thời gian trung bình cần để thu được các khoản phải thu bằng công thức sau:

Kỳ thu tiền bình quân (ngày) = 360 / Vòng quay các khoản phải thu

Hệ số này giúp chúng ta hiểu sau bao lâu doanh nghiệp có thể thu được tiền từ việc bán hàng. Lưu ý rằng hệ số này sẽ phụ thuộc vào chính sách bán chịu (bán thiếu) và chính sách thanh toán của doanh nghiệp.

6.1.4. Phân tích hệ số vòng quay hàng tồn kho

Hệ số vòng quay hàng tồn kho đo lường tần suất hàng tồn kho được bán trong một kỳ. Hệ số này thường càng lớn, càng cho thấy doanh nghiệp quản lý hàng tồn kho một cách hiệu quả và sản phẩm được tiêu thụ nhanh chóng.

Công thức tính hệ số vòng quay hàng tồn kho:

Vòng quay hàng tồn kho = Giá vốn hàng bán / Hàng tồn kho bình quân

Tuy nhiên, để đưa ra kết luận về việc hệ số vòng quay hàng tồn kho cao có tính chất tích cực hay tiêu cực, chúng ta cần xem xét đặc điểm cụ thể của ngành nghề kinh doanh cũng như chính sách quản lý hàng tồn kho của doanh nghiệp.

Chẳng hạn, trong trường hợp một doanh nghiệp sản xuất nhận thấy giá nguyên liệu giảm, họ có thể quyết định tăng cường dự trữ nguyên vật liệu. Điều này sẽ dẫn đến việc tăng lượng hàng tồn kho, đồng thời làm giảm vòng quay hàng tồn kho.

Ngoài ra, khi mua nguyên liệu với giá rẻ, doanh nghiệp có thể giảm chi phí sản xuất, làm tăng khả năng sinh lời. Điều này là một ví dụ về cách tác động tích cực của quản lý hàng tồn kho có thể đóng góp đến tăng cường lợi nhuận.

6.2. Phân tích đòn bẩy tài chính trong báo cáo

Bạn có thể sử dụng Hệ số nợ để đánh giá tỷ trọng nợ trong tổ
ng nguồn vốn của doanh nghiệp. Công thức tính như sau:

Hệ số nợ = Nợ phải trả / Tổng nguồn vốn

Tuy nhiên, không có một con số cụ thể để xác định tỷ lệ nợ nào là phù hợp đối với một doanh nghiệp cụ thể. Điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như hình thức doanh nghiệp, quy mô doanh nghiệp và mục đích vay vốn. Thông thường, một hệ số nợ thấp thể hiện mức độ an toàn cao của doanh nghiệp, có ít rủi ro tài chính. Ngược lại, một hệ số nợ cao cho thấy doanh nhân có liên quan nhiều đến rủi ro.

Nguồn: https://ispacedanang.edu.vn
Danh mục: Mẫu báo cáo