Lý luận giáo dục và dạy học

Dạy học là một công việc quan trọng và đòi hỏi nhiều kiến thức và kỹ năng. Để hiểu rõ hơn về quá trình dạy và học, chúng ta cần tìm hiểu về lý luận giáo dục và dạy học. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá về lý luận giáo dục và lý luận dạy học, mô hình giảng dạy và nhiệm vụ của lý luận giáo dục.

Lý luận dạy học là gì?

Lý luận dạy học là một phần của khoa học giáo dục, nó nghiên cứu và phân tích các quy luật, mối quan hệ và nguyên tắc của quá trình dạy và học. Được hình thành từ lịch sử và phát triển lâu dài, lý luận dạy học hiện đã trở thành một ngành khoa học độc lập trong hệ thống giáo dục. Lý luận dạy học đưa ra các quy luật và nguyên tắc để hướng dẫn trong các hoạt động dạy và học trong các lĩnh vực kỹ thuật và nghề nghiệp.

Có nhiều mô hình lý luận giáo dục khác nhau được đưa ra bởi các nhà nghiên cứu trên thế giới. Mỗi mô hình lý luận dạy học đều có bản chất riêng biệt của nó. Từ thế kỷ XVIII, ba luồng tư tưởng chính về dạy học lý luận đã xuất hiện trên thế giới, bao gồm chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa khoa học phân tích kiểm chứng.

  • Chủ nghĩa duy vật biện chứng: Xuất phát từ tư tưởng của C.Mác, các nhà lý luận giáo dục theo trường phái này gồm Lothar Klingberg, Hacker (Đức), Leontjew, Wygotski, Galperin (Liên Xô cũ),…

  • Chủ nghĩa duy tâm: Hình thành từ tư tưởng của Ernst Schleiermacher, các nhà lý luận giáo dục theo trường phái này gồm Wilhelm Dilthey, Max Frischeisen Koehler, Herman Nohl, John Dewey, …

  • Khoa học phân tích và kiểm chứng: Hình thành từ tư tưởng của Auguste Comte, các nhà lý luận tiêu biểu cho trường phái này là Skinner, Bloom,…

Mô hình giảng dạy lý luận là gì?

Mô hình lý luận dạy học là lý thuyết phân tích và mô hình hoá hoạt động dạy học thường xuyên trong các mối quan hệ đa dạng trong và ngoài nhà trường. Nó xác định các điều kiện, khả năng và giới hạn của việc dạy và học. Mô hình lý luận dạy học đại diện cho một trường phái lập luận và là sự kết hợp của một số trường phái lập luận.

Trong quá khứ, đã có những cuộc khủng hoảng liên quan đến mô hình lý thuyết cơ bản về giảng dạy cho mỗi trường học. Tuy nhiên, từ đầu những năm 90, các mô hình lý luận dạy học đã học hỏi và sử dụng những kết quả nghiên cứu của nhau. Hiện nay, trên thế giới có nhiều mô hình lý luận dạy học chính như mô hình lý luận dạy học biện chứng, lý luận dạy học lý thuyết thông tin, lý luận dạy học quan điểm điều khiển, lý luận dạy học lý thuyết học tập, lý luận dạy học thực dụng, mô hình lấy giáo viên, học sinh làm trung tâm, v.v.

Tính chất cơ bản nhất để phân biệt các mô hình lý luận dạy học là mối quan hệ về cấu trúc cơ bản giữa học sinh, giáo viên và nội dung dạy học.

Đối tượng nghiên cứu của lý luận dạy học

Lý luận dạy học nghiên cứu và phân tích quá trình dạy học, đặc biệt là các đối tượng liên quan như: bản chất, qui luật, mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện đánh giá trong hoạt động dạy và học. Đối tượng nghiên cứu của lý luận dạy học rất đa dạng và rộng lớn.

Nhiệm vụ của lý luận giáo dục

Nhiệm vụ của lý luận giáo dục là nghiên cứu và phân tích quá trình dạy học như một quá trình sư phạm. Nó tìm hiểu về các bản chất và qui luật của quá trình này. Do sự phát triển của xã hội và nhu cầu dạy học trong các điều kiện và đặc thù khác nhau, lý luận dạy học đã chuyên biệt hóa thành các khoa học hẹp. Tuy nhiên, tổng thể lý luận dạy học gồm hai bộ phận tri thức chủ yếu là lý luận dạy học đại cương và lý luận dạy học chuyên biệt.

Lý luận dạy học đại cương nghiên cứu và khám phá các qui luật và bản chất chung cho các quá trình dạy học. Nó cũng tìm ra các điều kiện để thực hiện qui luật này trong thực tiễn dạy học. Tuy nhiên, lý luận dạy học đại cương không thể thâu tóm được tất cả các khía cạnh đặc thù của từng bậc học, môn học…

Lý luận dạy học chuyên biệt hợp tác và thống nhất giữa cái chung và cái riêng, từ đó giải quyết các vấn đề cơ bản trong lý luận dạy học. Nó đưa ra các chương trình, phương pháp, mô hình dạy học và phương tiện khác nhau để định hướng quá trình dạy học theo hướng tối ưu.

Tính hai mặt của Lý luận dạy học

Lý luận dạy học luôn có hai mặt. Hai nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản trong lý luận dạy học là nghiên cứu xác định thực trạng dạy học và nghiên cứu định hướng giảng dạy.

Nghiên cứu xác định thực trạng dạy học nghiên cứu về hiện trạng dạy học công nghệ nghiệp vụ đang diễn ra như thế nào. Nghiên cứu này sử dụng các phương pháp như quan sát, phân tích và kiểm chứng. Nghiên cứu xác định tình huống giúp nhà sư phạm hiểu rõ hơn về quá trình dạy học và tạo ra những điều kiện tốt nhất để nâng cao chất lượng dạy học.

Nghiên cứu định hướng giảng dạy là nhiệm vụ quan trọng của lý luận dạy học. Nó đưa ra các chương trình, phương pháp, mô hình dạy học, phương tiện dạy học và các giải pháp khác để định hướng quá trình dạy học. Các nhà nghiên cứu sử dụng các phương pháp như quan sát, phân tích và so sánh để tìm hiểu và đánh giá hiệu quả của các phương pháp giảng dạy khác nhau.

Với sự phát triển của lý luận giáo dục và dạy học, chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình dạy và học, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục và đào tạo. Lý luận giáo dục và dạy học là công cụ quan trọng để phát triển ngành giáo dục và đáp ứng nhu cầu của xã hội.

FEATURED TOPIC