13 phương pháp dạy học tích cực thành công và hiệu quả

Dạy học tích cực là một trong các phương pháp đã và đang được áp dụng rộng rãi tại rất nhiều trường học trên thế giới và Việt Nam. Phương pháp này giúp kích thích sự sáng tạo, tính chủ động và tích cực ở người học từ đó giúp tìm ra mấu chốt và kết quả của bài học.

Hãy cùng The Dewey Schools tìm hiểu thông tin chi tiết về phương pháp dạy học tích cực này tại bài viết sau đây.

Bạn đang xem: 13 phương pháp dạy học tích cực thành công và hiệu quả

Phương pháp dạy học tích cực là gì?

Dạy học tích cực là một phương pháp áp dụng kỹ thuật dạy học giáo viên sẽ là người dẫn dắt và tổng kết kết luận cuối cùng để học sinh ghi chép. Trong cách dạy học này gợi ý nhằm gợi mở vấn đề, học sinh thảo luận và tự đưa ra cách giải quyết vấn đề hiệu quả, cùng tìm ra kết quả cũng như kết luận bài học.

Phương pháp này yêu cầu học sinh phải chủ động, sáng tạo, tự tư duy các kiến thức qua các bài giảng của giáo viên. Giáo viên phải có trình độ chuyên môn cao, kiến thức sâu rộng, bản lĩnh và phải tận tâm, nhiệt tình trong công việc.

Phương pháp dạy học tích cực là gì?

Ý nghĩa của phương pháp dạy học tích cực

Nói đến phương pháp dạy học tích cực là nói về cách dạy học, giáo viên sẽ là người khơi gợi, truyền đạt nội dung, gợi mở vấn đề. Học sinh cùng thảo luận và đưa ra quan điểm của bản thân về vấn đề được nêu ra, qua đó tìm được điểm mấu chốt của vấn đề và đưa ra luận điểm của mình.

Phương pháp này tạo cho học sinh sự chủ động tìm tòi, tư duy sáng tạo để làm nền tảng, giáo viên là người dẫn dắt gợi mở vấn đề cho học sinh.

13 phương pháp dạy học tích cực thành công

Trên thực tế có rất nhiều phương pháp dạy học tích cực hướng đến mục tiêu giúp học sinh tiếp thu tốt kiến thức, phát triển năng lực toàn diện của mỗi cá nhân. Dưới đây The Dewey Schools tổng hợp 13 phương pháp dạy học tích cực thành công mời các bạn cùng tham khảo.

Phương pháp giải quyết vấn đề

Giải quyết vấn đề là một trong các phương pháp dạy học tích cực đáng chú ý nhằm tạo ra sự kích thích, tính chủ động, sáng tạo và tự giải quyết vấn đề của học sinh. Phương pháp này hướng đến mục tiêu giúp học sinh rèn luyện năng lực và đưa ra giải pháp nhanh.

Khi giáo viên dạy học bằng phương pháp này sẽ phải đưa ra vấn đề nhận thức có sự mâu thuẫn với nhau. Qua đó, hướng học sinh tự biện luận và đưa ra phương án giải quyết.

Phương pháp giải quyết vấn đề được tiến hành như sau:

• Xác định vấn đề được đưa ra cần giải quyết
• Thu thập thông tin và dữ liệu liên quan đến vấn đề
• Liệt kê các phương án để giải quyết vấn đề đưa ra
• Phân tích, đánh giá tính khả quan của từng giải pháp

Phương pháp giải quyết vấn đề yêu cầu học sinh tự biện luận và giải quyết vấn đề

Xem thêm: Học sinh tư duy tốt hơn nhờ được rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề

Phương pháp vấn đáp

Trong các phương pháp dạy học tích cực phương pháp vấn đáp là sự lựa chọn quen thuộc và được áp dụng nhiều trong công tác giảng dạy. Trong phương pháp này học sinh sau khi tiếp thu được kiến thức qua quá trình học tập, giáo viên sẽ tiến hành kiểm tra vấn đáp thay cho việc kiểm tra trên giấy.

Các bước thực hiện:

• Chuẩn bị câu hỏi ban đầu bằng cách xây dựng hệ thống câu hỏi 2 nhóm: Câu hỏi chốt và câu hỏi khái quát; Câu hỏi mở rộng và câu hỏi bổ sung.
• Xem xét sự phù hợp của câu hỏi với yêu cầu: Câu hỏi cần đảm bảo tính rõ ràng, dễ hiểu, có độ chính xác với câu trả lời đúng.

Phương pháp dự án

Dạy học dự án hay còn được gọi là phương pháp dạy học tích cực theo dự án là phương pháp yêu cầu học sinh cần phải thực hiện nhiệm vụ học tập được giáo viên đưa ra gắn liền với cuộc sống thực tế. Nhiệm vụ này thường được thực hiện theo nhóm và có thể tạo ra sản phẩm ngay trên lớp.

Dạy học theo phương pháp dự án giúp học sinh tìm hiểu sâu và ghi nhớ khối kiến thức bài học lâu hơn. Mỗi học sinh tự phát huy tính tự lực cá nhân trong hoạt động của tập thể nhóm. Tuy nhiên vì yêu cầu tính tự lập cao nên thực hiện phương pháp đòi hỏi mọi thành viên cần nghiêm túc mới đạt được kết quả tốt. Chỉ cần 1 thành viên có thái độ bỏ bê, hoạt động nhóm khó tổ chức và khó đồng nhất quan điểm.

Phương pháp dạy học tích cực theo dự án

Để thực hiện phương pháp dự án cần thực hiện qua các bước sau:

• Bước 1. Lập kế hoạch cho dự án
  • Xây dựng, xác định nội dung đúng chủ đề dự án
  • Lên kế hoạch thực hiện theo từng giai đoạn của dự án đã đề ra
• Bước 2. Tiến hành dự án
  • Thu thập các dữ liệu và thông tin có liên quan đến dự án
  • Thực hiện điều tra và cùng thành viên trong nhóm thảo luận
• Bước 3. Kết luận
  • Tổng hợp tất cả các kết quả đã thực hiện
  • Lập kế hoạch và trình bày kết quả trước lớp
  • Phản ánh kết quả trong quá trình học tập

Phương pháp dạy học với bản đồ tư duy

Trong các phương pháp dạy học tích cực, dạy học với bản đồ tư duy được đánh giá cao về hiệu quả và áp dụng tốt với nhiều môn học. Dạy học với bản đồ tư duy (Mindmap) là phương pháp kết hợp sử dụng đồng thời hình ảnh, đường nét màu sắc, chữ viết với tư duy một cách tích cực. Từ đó dạy cách học giúp học sinh ghi nhớ, học cách tự học để tìm tòi, mở rộng ý tưởng, hệ thống hóa một chủ đề hay chuỗi kiến thức…

Học sinh ghi chép kiến thức trên bản đồ tư duy bằng những ý chính, từ khóa, ghi chú và các đường liên kết… bằng các hình ảnh, màu sắc và chữ viết. Khi học sinh nghiên cứu, sáng tạo tự ghi chép theo cách của mình sẽ chủ động hơn, ghi nhớ bền vững, dễ mở rộng và đào sâu ý tưởng. Một trong những lợi ích tuyệt vời của bản đồ tư duy là kích thích hứng thú học tập, tạo cảm hứng sáng tạo của học sinh.

Phương pháp dạy học tích cực này tổ chức cho học sinh tìm hiểu vấn đề, thực hiện nhiệm vụ học tập thông qua việc lập bản đồ tư duy. Theo đó học sinh tự mình vẽ, thể hiện ra bên ngoài những suy nghĩ, hiểu biết của mình về kiến thức bài học bằng bản đồ tư duy. Giáo viên sẽ là người cố vấn, hướng dẫn, tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập. Dạy học với bản đồ tư duy áp dụng trong dạy học kiến thức mới, củng cố, ôn tập, hệ thống hóa và kiểm tra tri thức.

Học sinh tự lập bản đồ tư duy (Mindmap)

Quy trình phương pháp dạy học tích cực với bản đồ tư duy được thực hiện như sau:

• Bước 1. Lập bản đồ tư duy
  • Học sinh tự lập bản đồ tư duy cá nhân hoặc theo nhóm với các gợi ý liên quan đến chủ đề nội dung, kiến thức bài học.
  • Chọn từ, ý chính trung tâm là tên một chủ đề, một nội dung, một bài học hoặc một hình ảnh, hình vẽ…
  • Vẽ nhánh cấp 1 là các nội dung chính của bài học hay chủ đề đó, với các nhánh con cấp 2, 3, 4,… là các ý triển khai của các nhánh trước.
• Bước 2. Báo cáo, thuyết minh bản đồ tư duy vừa lập
  • Thông thường các ký hiệu, cụm từ, hình vẽ trên bản đồ tư duy thường ngắn gọn, các định nghĩa, khái niệm thường viết ý chính chưa thành câu nhưng học sinh phải hiểu và thuyết minh đầy đủ, chính xác.
  • Các nhóm cử đại diện lên báo cáo, thuyết minh về bản đồ tư duy đã thiết lập. Qua đó giúp cho học sinh nâng cao hiểu biết, nhận thức, rèn các em khả năng thuyết trình trước đám đông, giúp các em tự tin và mạnh dạn hơn.
• Bước 3. Thảo luận, chỉnh sửa và hoàn thiện
  • Giáo viên sẽ tổ chức cho học sinh thảo luận, bổ sung và chỉnh sửa, hoàn thiện lại bản đồ tư duy về kiến thức bài học.
  • Giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh hoàn thiện lại bản đồ tư duy và dẫn dắt đến kiến thức trọng tâm của bài học.

Phương pháp làm việc nhóm

Trong một số phương pháp dạy học tích cực hiệu quả, phương pháp làm việc nhóm được các chuyên gia giáo dục đánh giá cao. Phương pháp này giúp học sinh phát huy được tính chủ động, sáng tạo, kỹ năng làm việc nhóm, phát triển năng lực công tác và năng lực giao tiếp.

Làm việc theo nhóm là hình thức dạy học chia lớp thành nhóm nhỏ, các nhóm thực hiện và hoàn thành nhiệm vụ được giao trong thời gian nhất định. Kết quả thực hiện sẽ được giáo viên cùng các lớp đánh giá khi nhóm trình bày trước lớp.

Phương pháp làm việc nhóm trong phương pháp dạy học tích cực

Phương pháp làm việc nhóm phát huy khả năng làm việc, trách nhiệm, khả năng giao tiếp hỗ trợ lẫn nhau trong học tập. Từ đó giúp học sinh tăng cường sự tự tin, phát triển năng lực cá nhân của mỗi người. Tuy nhiên muốn tổ chức làm việc nhóm hiệu quả cần có thời gian, lớp học thường sẽ ồn ào, đôi khi kết quả không đạt được như yêu cầu bàn đầu do sự hợp tác của các thành viên không tốt.

Các bước thực hiện:

• Giáo viên giới thiệu về chủ đề cần bàn luận
• Xác định, mục tiêu, nhiệm vụ chung, tiến hành chia nhóm
• Học sinh thảo luận nhóm
• Báo cáo kết quả thảo luận
• Giáo viên đưa ra nhận xét, đánh giá về kết quả của từng nhóm

Phương pháp dạy học tích cực – Webquest

Phương pháp dạy học tích cực bằng khám phá – Webquest là một phương pháp có vai trò hết sức quan trọng việc phát triển tư duy của con người. Mục đích của phương pháp này là giúp rèn luyện năng lực cho bản thân và đề ra giải pháp giải quyết nhanh chóng.

Phương pháp này được áp dụng phổ biến tại các trường cao đẳng và đại học. Webquest yêu cầu học sinh, sinh viên phải sử dụng các thiết bị công nghệ thông tin để tìm kiếm thông tin về các bài học bằng cách tự học tập.

Phương pháp Webquest có các bước tiến hành sau:

• Phát hiện vấn đề: Học sinh phân tích tình huống, phát hiện và trình bày rõ ràng vấn đề.
• Nội dung giải quyết vấn đề: Học sinh tìm ra phương án giải quyết theo hướng tốt nhất và đạt hiệu quả cao.
• Phân tích, đánh giá: Học sinh lựa chọn phương án tốt nhất trong những phương án đưa ra, so sánh, phân tích và đánh giá kết quả giải quyết vấn đề.

Phương pháp dạy học theo góc

Dạy học theo góc là phương pháp dạy học tích cực mà học sinh thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại vị trí cụ thể trong phạm vi của lớp học, qua đó hình thành phong cách học tập. Học sinh được lựa chọn

Nguồn: https://ispacedanang.edu.vn
Danh mục: Học tư duy