Tác phẩm văn học lớp 11 – Văn học

BÀI. HAI ĐỨA TRẺ – THẠCH LAM

Thạch Lam (1910-1942), tên thật Nguyễn Tường Vinh, là một nhà văn nổi tiếng về truyện ngắn. Ông viết về người nghèo và em bé trong gia đình nghèo. Tác phẩm của ông nhẹ nhàng, tinh tế và tràn đầy lòng xót thương và nhân hậu. Thạch Lam sử dụng chất thơ trong văn xuôi của mình.

Tác phẩm của Thạch Lam bao gồm “Gió đầu mùa” (1977), “Nắng trong vườn” (1938), “Sợi tóc” (1942), và “Tập tuỳ bút Hà Nội 36 phố phường”…

Xuất xứ và chủ đề

Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” được rút từ tập “Nắng trong vườn” (1938). Tác phẩm này miêu tả lòng xót thương đối với những kỷ niệm và ước mơ bình dị, cảm động của những em bé nghèo ở phố huyện.

Phân tích

Phố huyện nghèo và những người nghèo

Phố huyện là một thị trấn nhỏ và nghèo, nằm gần cánh đồng và xóm làng, gần bờ sông. Buổi chiều, tiếng ếch nhái vang lên. Buổi tối, phố vắng, tối tăm với rất ít đèn.

Chợ chiều chỉ có vài đứa bé lang thang nhặt nhạnh củi như thanh nứa hoặc cây tre. Chị Tí mò cua bắt tép, tối đến dọn hàng nước dưới gốc bàng. Thằng cu bé con chị Tí xách điếu đóm và khiêng 2 cái ghế trên lưng ra ngõ đi ra trông rất tội nghiệp. Bà cụ Thi hơi điên, cười khanh khách và uống cạn cút rượu, sau đó lảo đảo lần vào bóng tối. Vợ chồng bác xẩm chơi đàn bầu. Bác phở Siêu đi trong đêm, tiếng đòn gánh kĩu kịt, bóng bác mênh mang… Phở của bác là món quà xa xỉ mà chị em Liên không bao giờ mua được.

Phố tối, đường ra sông tối, cái ngõ vào làng lại sẫm đen hơn. Một vài ngọn đèn leo lét… Ngọn đèn con của chị Tí, bếp lửa của bác Siêu chiếu sáng một vùng đất cát, ngọn đèn của Liên từng hột sáng lọt qua phên nứa…

Tóm lại, phố nghèo là yên tĩnh và đầy bóng tối. Con người trong phố huyện âm thầm và lạnh lẽo. Họ mong đợi một cái gì đó tươi sáng trong cuộc sống nghèo khổ hàng ngày của mình.

Chị em Liên

Gia đình chị em Liên đang trải qua giai đoạn khó khăn. Cha mất việc, mẹ buôn hàng để kiếm sống. Chị em Liên phụ trách một cửa hàng tạp hóa nhỏ và phải làm việc nhiều. An là em bé ngây thơ, trong khi Liên tự cảm thấy mình lớn lên và đảm đang khi có một dây xà tích bạc ở thắt lưng. Đó là cách thể hiện mình là người con gái lớn và đáng tin cậy.

Chị em Liên thường ngồi dưới gốc bàng chờ tàu đêm để bán hàng. Điều này mang lại cho họ niềm vui nhỏ nhoi. Trước khi đi ngủ, An nhắc Liên đánh thức cô khi tàu đến. Chờ đợi tàu có nghĩa là chờ đợi ánh sáng. Tàu từ Hà Nội mang theo ánh sáng và những kỷ niệm vui vẻ: ngày bố đi làm, mẹ có nhiều tiền để mua những món quà ngon lành và cả gia đình đi chơi bờ hồ, uống nước lạnh xanh đỏ.

Chờ đợi tàu cũng có nghĩa là chờ đợi những ước mơ. Đối với Liên, “Hà Nội xa xăm, Hà Nội tươi sáng vui vẻ và huyên náo. Con tàu đã mang một chút thế giới khác đến”. Thế giới đó khác biệt so với cuộc sống của Liên và những người nghèo trong phố huyện, khác biệt so với ánh sáng từ ngọn đèn của chị Tí và lửa bếp của bác Siêu.

Giấc ngủ của Liên ban đầu mờ dần đi giữa “sự xa xôi không biết…” và sau đó “mặt chị nặng dần”, chìm vào giấc ngủ yên tĩnh và đầy bóng tối.

Tóm lại, ngòi bút của Thạch Lam tả ít mà gợi nhiều, nhỏ nhẹ, làm xúc động người đọc trước những số phận và cảnh đời vui ít buồn nhiều, âm thầm, lặng lẽ và đầy bóng tối. Có những ước mơ nhỏ nhoi, bình dị trước một cái gì đó thuộc về quá khứ và hướng tới tương lai.

BÀI GIẢNG – CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ – NGUYỄN TUÂN

Tìm hiểu chung

Nguyễn Tuân (1910-1987) là người Hà Nội. Ông sinh ra trong một gia đình nhà nho và là một nghệ sĩ tài hoa, uyên bác, và phong cách nghệ thuật độc đáo. Ông luôn tiếp cận cuộc sống từ góc độ tài hoa uyên bác trong phương diện văn hóa và nghệ thuật. Ông cũng sở trường trong tuỳ bút.

Những tác phẩm chính của ông bao gồm Sách giáo khoa và truyện ngắn “Chữ người tử tù”.

Đọc hiểu văn bản

Truyện ngắn “Chữ người tử tù” được đăng trên tạp chí Tao đàn và sau đó đổi tên thành “Chữ người tử tù” và được in trong tập truyện “Vang bóng một thời”. Tác phẩm này được đánh giá là đạt tới sự toàn thiện và toàn mĩ.

Nội dung

Cuộc gặp gỡ khác thường giữa hai con người khác thường:

  • Viên quản ngục, kẻ đại diện cho quyền lực tối cao, lại khao khát ánh sáng và chữ nghĩa.
  • Huấn Cao, người tử tù có tài viết chữ đẹp, chống lại triều đình phong kiến.

Cuộc hội ngộ diễn ra trong một nhà tù đầy căng thẳng và kịch tính, có ý nghĩa đối đầu giữa cái đẹp và cái thiên lương, cái quyền lực tội ác. Cái đẹp và cái thiên lương đã chiến thắng trong cuộc đấu tranh này.

Nhân vật Quản ngục là một kẻ mê chơi chữ đến mức kỳ lạ, nhưng cũng kiên trì và quyết xin chữ nghĩa cho bằng được. Ông có tính tình dịu dàng và biết trọng người ngay từ cái nhìn đầu tiên.

Huấn Cao là một người có tài viết chữ rất nhanh và đẹp. Ông cũng có nhân cách trong sáng, trọng nghĩa khinh lợi và khí phách hiên ngang. Huấn Cao không chịu đầu hàng trước quyền lực và tiền bạc.

Tư tưởng tác phẩm

Tác phẩm “Chữ người tử tù” khẳng định và tôn vinh sự chiến thắng của ánh sáng và cái đẹp, cái thiên lương đối với cái xấu và quyền lực tội ác. Tác giả tin tưởng vào khả năng của cái đẹp và cái thiện, không cho phép thực tế tối tăm phá hủy những giá trị cao quý của cuộc sống và con người.

Nghệ thuật

Nguyễn Tuân sử dụng thành công các thủ pháp nghệ thuật như tạo tình huống truyện độc đáo, sử dụng đối lập tương phản, và xây dựng nhân vật đa chiều. Ông cũng sử dụng ngôn ngữ phong phú, truyền cảm và có tính tạo hình.

Ý nghĩa văn bản

“Chữ người tử tù” phản ánh sự chiến thắng của ánh sáng và cái thiện đối với cái xấu và quyền lực tội ác. Tác phẩm này cũng thể hiện lòng tin mãnh liệt vào chủ nghĩa nhân văn và tình yêu cho đất nước.

FEATURED TOPIC