Sinh học 12 Bài 35: Môi trường sống và các nhân tố sinh thái

Giới thiệu

Môi trường sống và các nhân tố sinh thái là những yếu tố quan trọng trong cuộc sống của sinh vật. Chúng tác động trực tiếp và gián tiếp đến sự sinh trưởng, phát triển và hoạt động của sinh vật. Trên thực tế, môi trường sống và các nhân tố sinh thái có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh cuộc sống và chúng ta cần hiểu rõ hơn về chúng.

Môi trường sống

Khái niệm môi trường sống

Môi trường sống là không gian mà sinh vật sinh sống và trong đó, các yếu tố môi trường tác động lên sự sống và hoạt động của sinh vật. Môi trường sống có thể bao gồm đất, không khí, nước và các sinh vật sống xung quanh.

Bạn đang xem: Sinh học 12 Bài 35: Môi trường sống và các nhân tố sinh thái

Các loại môi trường sống

• Môi trường đất: Bao gồm các lớp đất sâu khác nhau và là nơi sinh sống của các sinh vật đất.
• Môi trường trên cạn: Gồm mặt đất và khí quyển, là nơi sinh sống chủ yếu của sinh vật trên trái đất.
• Môi trường nước: Bao gồm các vùng nước ngọt, nước lợ và nước mặn có các sinh vật sống trong đó.
• Môi trường sinh vật: Là nơi sinh sống của thực vật, động vật và con người, cũng như các loại sinh vật khác như sinh vật kí sinh, cộng sinh.

Các nhân tố sinh thái

Khái niệm nhân tố sinh thái

Nhân tố sinh thái là những yếu tố môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống của sinh vật. Chúng có thể là những yếu tố vật lý, hoá học hoặc có liên quan đến các mối quan hệ giữa các sinh vật.

Các nhóm nhân tố sinh thái

• Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh: Bao gồm các yếu tố vật lý và hoá học của môi trường xung quanh sinh vật.
• Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh: Là thế giới hữu cơ trong môi trường, liên quan đến các mối quan hệ giữa các sinh vật sống xung quanh. Trong nhóm này, con người được coi là nhân tố quan trọng có ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhiều sinh vật.

Giới hạn sinh thái

Giới hạn sinh thái là giới hạn mà một sinh vật có thể chịu đựng đối với một nhân tố sinh thái nhất định trong môi trường. Sinh vật sẽ không tồn tại khi vượt qua giới hạn sinh thái này. Giới hạn sinh thái có thể chia thành khoảng thuận lợi và khoảng chống chịu. Khoảng thuận lợi là khoảng mà nhân tố sinh thái đảm bảo cho sinh vật sống tốt nhất, trong khi khoảng chống chịu là khoảng mà nhân tố sinh thái ảnh hưởng đến hoạt động sống của sinh vật.

Nơi ở và ổ sinh thái

• Nơi ở là nơi sinh vật cư trú.
• Ổ sinh thái là không gian sinh thái mà sinh vật sống, bao gồm mọi nhân tố sinh thái cần thiết để sinh vật tồn tại và phát triển. Ví dụ, các loài chim chích có các ổ sinh thái khác nhau trong cùng một nơi sinh sống.

Thích nghi của sinh vật với ánh sáng

• Thực vật thích nghi với điều kiện chiếu sáng khác nhau của môi trường thông qua các đặc điểm hình thái, cấu tạo giải phẫu và hoạt động sinh lý.
• Người ta chia thực vật thành nhóm cây ưa sáng và nhóm cây ưa bóng.
• Động vật có cơ quan thu nhận ánh sáng chuyên hóa. Ánh sáng giúp động vật có khả năng định hướng trong không gian và nhận biết môi trường xung quanh. Một số loài chim di cư sử dụng ánh sáng mặt trời và các vì sao để xác định đường bay của mình.
• Người ta chia động vật thành nhóm hoạt động ban ngày và nhóm hoạt động ban đêm hoặc trong bóng tối.

Thích nghi của sinh vật với nhiệt độ

• Động vật hằng nhiệt sống ở nơi có nhiệt độ thấp có tỉ số diện tích bề mặt cơ thể với thể tích cơ thể (S/V) giảm, giúp hạn chế sự toả nhiệt của cơ thể.
• Quy tắc Becman: Động vật hằng nhiệt sống ở vùng khí hậu lạnh có kích thước cơ thể lớn hơn so với động vật cùng loài sống ở vùng nhiệt đới ấm áp. Chúng cũng có lớp mỡ dày giúp giữ nhiệt tốt. Ví dụ, voi và gấu sống ở vùng lạnh có kích thước lớn hơn so với voi và gấu sống ở vùng nhiệt đới.
• Quy tắc Anlen: Động vật hằng nhiệt sống ở vùng ôn đới có tai, đuôi, chi nhỏ hơn so với các loài cùng sống ở vùng nhiệt đới. Ví dụ, tai và đuôi thỏ ở vùng ôn đới sẽ nhỏ hơn so với tai và đuôi thỏ ở vùng nhiệt đới.

Qua các nghiên cứu về môi trường sống và các nhân tố sinh thái, chúng ta hiểu rõ hơn về cách sinh vật tương tác và thích nghi với môi trường xung quanh. Điều này giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan về sự phong phú và đa dạng của cuộc sống trên hành tinh của chúng ta.

Nguồn: https://ispacedanang.edu.vn
Danh mục: Học tư duy